مطلبی پیرامون درس نهم علوم تجربی - مبارزه ی پنهان ( صفحه ی 91- 84 )

  با یاد و نام خدا

  مطلبی پیرامون درس نهم علوم تجربی -  مبارزه ی پنهان ( صفحه ی 91- 84 )

======================= 

1- بدن ما هنگامی سالم است که میلیاردها سلول، بافتها و اعضای آن به درستی کار کنند.

2- باکتری ها برای زنده ماندن باید به صورت انگل در بدن جانداران دیگر زندگی کنند.

3- انگلها در کار بدن اختلال ایجاد می کنند.

4- هرگونه اختلال در بدن را بیماری می گویند.

5- انتقال بیماری از یک نفر به دیگری را سرایت بیماری ( واگیر ) می گویند.

6- بیماری های واگیردار :

بیماری های واگیردار به بیماری هایی می گویند که عامل آنها جانداران میکروسکوپی هستندکه از راههای مختلف از بدن افراد بیمار به افراد سالم منتقل می شوند.

7- انواع جانداران میکروسکوپی :

الف : ویروس    ب : باکتری ها   پ :  قارچ ها

8-  ویژگی های ویروس ها :

الف : ساختار سلولی ندارند.

ب : برای تولید مثل حتما باید وارد سلولها شوند ( ویروسها در خارج از سلول هیچگونه فعالیت زیستی ندارند اما وقتی وارد سلول میزبان شدند تولید مثل را آغاز می کنند ).

پ : هر نوع ویروس فقط به یک نوع سلول حمله می کند.

ت: بسیار کوچک هستند و تنها با میکروسکوپهای الکترونیکی قابل مشاهده هستند (بسیار کوچک هستند به طوری که صدها ویروس درون یک سلول باکتری جای می گیرند. ویروسها از جانداران تک سلولی کوچکتر هستند ).

9- باکتری ها :

باکتری ها نمی توانند غذاسازی کنند. برخی باکتری ها غذای خود را از مواد بی جان مانند گوشت یا شیر به دست می آورند، بعضی غذایشان را از اجساد جانداران و برخی از بدن گیاه یا جانور زنده غذا به دست می آورند.

10- راههای انتقال ( انتشار ) بیماری ها :

الف : از راه هوا : باکتری ها وویروسهایی که بر بینی، سینوسها، حلق، نای و ششها اثر می گذارند، روی مخاط ودر روی آب دهان و بینی زندگی کرده و با عطسه یا سرفه در هوا پراکنده می گردند. این بیماری ها عیارتند از : سل، ذات الریه، آنفلوانزا و سرماخوردگی.

روش جلوگیری از انتقال این گروه از بیماری ها : در اماکن عمومی باید بیشتر مراقب باشیم تا مبتلا نشویم. اگر بیمار هستیم هنگام عطسه یا سرفه با دستمال جلو دهان و بینی خود را بگیریم.

ب : از راه آب :  حصیه، اسهال خونی و عفونتهای روده ای از بیماری هایی هسند که از طریق اب منتقل می شوند.

روش جلوگیری از انتقال این گروه از بیماری ها: استفاده از آب لوله کشی و تصفیه شده، انتشار این بیماری ها را کم می کند. در جاهایی که از آب چاه استفاده می شود احتمال انتقال این بیماری ها زیاد است.

پ : از راه غذا :

روش جلوگیری از انتقال این گروه از بیماری ها : پختن غذا برخی میکروبها را می کشد. برخی از این گروه میکروبها به وسیله ی اسید معده از بین می روند. پیشرفت در صنایع غذایی و تهیه ی غذاهای پاستوریزه، خطر انتقال این بیماری ها را کاهش داده است. سبزیها و میوه ها را قبل از مصرف باید با آب تمیز شست.

ت : از راه تماس : بیماری های پوستی، کورکها وجوشها از راه تماس منتقل می شوند. برخی ویروسها از طریق تماس دستهای آلوده به عامل ابن بیماری ها به غذاها منتقل و سپس به انسان انتقال می یابند.

ث : انتقال بیماری ها توسط حشرات : مگس و سوسک خمام بیماری های خاصی را منتقل می کنند. این حشرات روی منابع آلودگی نشسته و عوامل بیماری زا به پاها و کُرک بدنشان چسبیده و به این طریق اشیا و غذاها را آلوده کرده و بیماری را منتقل می کنند.

روش جلوگیری از انتقال این گروه از بیماری ها: نصب توری روی پنجره ها و درها، پوشاندن زباله ها و دفع بهداشتی  آنها، استفاده از حشره کشهای مناسب و از بین بردن این حشرات از روشهای جلوگیری از انتقال این بیماری ها هستند.  

11- دفاع در برابر بیماری ها : اگر کسی با عوامل بیماری زا روبه رو شود، بیمار شدنش ختمی نیست. عامل بیماری زا باید ابتدا به بدن وارد شده و سپس به نقطه ی خاصی از بدن برود تا در آنجا نتواند تولید مثل کرده وفرد را بیمار کند.

12- خطوط دفاعی بدن : بدن ما در برابر عوامل بیماری زا دو خط دفاعی دارد،

الف : پوست بدن : اولین خطّ دفاعی بدن است که از ورود جانداران بیماری زا به بدن جلوگیری می کند.

ب : گلبول های سفید : دومین خطّ دفاعی بدن است و هنگامی که عامل بیماری زا وارد بدن شد، فعّال می گردد.    

13- پوست بدن و لایه های مخاطی : سطح خارجی بدن را پوشانده و با چندلایه سلولهای شاخی مانع ورود میکرویها به بدن می شود. چنانچه پوست زخم شود، میکروبها می توانند وارد بدن شوند. اگر زخم کوچک باشد، مقداری خون در محل زخم لخته شده و جلو ورود میکروبها را می گیرد.

اما اگر زخم شدید باشد، میکروبها از آنجا وارد بدن می شوند.

14- گلبول های سفید : اگر میکروب ها بتوانند از پوست گذشته و وارد بدن گردند، گلبولهای سفید با از بین بردن سریع ویروسها و باکتری ها، از بدن دفاع می کنند. گلبول های سفید به دو طریق کار دفاع از بدن را انجام می دهند :

الف : بیگانه خواری : در این روش گلبول های سفید باکتریها و سلولهای مرده  با بخشهای جدا شده ی آنها را می خورند و نابود می کنند.

ب : ساختن پادتَن :  پادتن مادّه ی شیمیایی ویژه ای است که گلبول های سفید می سازند. هر پادتن بر عامل بیماری زای خاصی تاثیر می کند.

15- ایمنی : وقتی میکروبی به بدن حمله می کند، یدن با ترشّح پادتن ( آنتی کور ) به دفاع از خود می پردازد. زمانی که شخص بهبود می یابد، توانایی ساخت پادتن تا مدتها در بدن باقی می ماند و اگر آن میکروب دوباره به بدن حمله کند، دفاع در برابر آن آسانتر خواهد بود. این خاصیت را ایمنی ( ناگیرایی ) می گویند.

ایمنی ایجاد شده گاهی بسیار کوتاه مدت ( مثلا در برابر سرماخوردگی ) و گاهی بسیار طولانی مدت ( در برابر سرخک یا مخملک ) است.   

منبع :  کتاب معلم علوم تجربی پنجم دبستان.